Zespół Aspergera u dzieci
Zespół Aspergera jest zaliczany do spektrum autyzmu jako zaburzenie rozwojowe. Najważniejsza rzecz, o której trzeba wiedzieć i pamiętać jest taka, że ZA nie jest chorobą, dlatego nie można go wyleczyć.
Czym tak naprawdę jest Zespół Aspergera?
Nazwa zaburzenia utożsamiana jest z Hansem Aspergerem lekarzem psychiatrii który w 1944 roku pierwszy raz go opisał, na podstawie zdobytego doświadczenia i objawów w zachowaniu swoich pacjentów. Zespół Aspergera pod wieloma względami przypomina zaburzenia autystyczne, dlatego potocznie nazywa go się łagodną odmianą autyzmu. Uznaje się, że jest to zaburzenie wieloczynnikowe o charakterze neurorozwojowym, ze względu na brak jednoznacznych przyczyn jego powstawania. Wiadomo jednak, że czynnikiem który powoduje jego powstawanie NIE są czynniki i błędy wychowawcze po stronie rodziców. Mylnie uważa się, że do zaburzenia przyczynia się oziębłość matki, trauma fizyczna. Natomiast faktem jest to, że do powstawania zaburzenia przyczyniają się czynniki genetyczne, neurorozwojowe – wzajemnie na siebie oddziałujące czynniki środowiskowe i biologiczne.
W przeciwieństwie do autyzmu u osób ze zdiagnozowanym Aspergerem można zauważyć różnice w rozwoju intelektualnym, mowie, wieku w którym się pojawia/ stawia się diagnozę. U dzieci ze zdiagnozowanym Zespołem Aspergera procesy poznawcze przebiegają w normie, niekiedy intelekt jest nawet wyższy od przeciętnej, dzieci prawidłowo się wysławiają, nie występują trudności z mową, początki jego wystąpienia pojawiają się później (najwcześniej po 3 r.ż). W późniejszych latach osoby takie mogą samodzielnie funkcjonować w społeczeństwie, co odróżnia ich od osób z autyzmem.
Jak już wspomniano wcześniej, ZA (Zespół Asprgera) diagnozuje się później niż inne zaburzenia ze spektrum autyzmu. Jego objawy przebiegają na różnych płaszczyznach życia: w kontaktach interpersonalnych, komunikacji, reakcjach na zmiany.
Dzieci z ZA przeważnie szybko się uczą, dlatego jest to trudność w diagnozie, ponieważ rodzice są dumni, że ich 3letnie dziecko płynnie czyta, interesuje się specyficznymi dziedzinami, odbiega zainteresowaniami od innych dzieci.
Często w kontaktach z rówieśnikami spotyka się niechęć do przebywania z kolegami, często mają problemy z dostosowaniem się do innych, do zasad panujących podczas zabaw. Z racji iż dzieci z rozpoznanym ZA nie lubią zmian, często podczas kontaktów z innymi nie potrafią poradzić sobie z emocjami, występuje wtedy niedopasowanie, płaczliwość, reakcja z niepokojem, lękiem.
Można zauważyć pojawiającą się specyficzną mowę, która jest sztywna, nieodpowiednia do aktualnego wieku dziecka. Często występują problemy i trudności z rozumieniem metafor, żartów. Rzeczywistość jest przez nich odbierana dosłownie, nie potrafią odbierać komunikatów niewerbalnych, mają trudności w rozpoznawaniu emocji za pomocą mimiki, dodatkowo unikają kontaktu wzrokowego, który jest przeszkodą z kontakcie interpersonalnym.
Z racji specyficznych zainteresowań (wysokie umiejętności zapamiętywania mechanicznego) dzieci nie są rozumiane przez rówieśników, dlatego często zostają oni odrzucane przez innych, ponieważ czują się niedopasowane. Mechanizm ten działa w dwie strony dzieci z ZA nie rozumieją innych, inni nie rozumieją ich.
Osoby z Zespołem Aspergera mogą cierpieć na nadwrażliwość (słuchową, dotykową, smakową, wzrokową). Zaburzenia sensomotoryczne mogą przejawiać się w różnych sferach. Może to dotyczyć specyficznej wybiórczości pokarmowej, nadwrażliwości na bodźce słuchowe w postaci wysokich dźwięków w konsekwencji często pojawia się ból głowy, czy nadwrażliwość dotykowa, przeszkadzające metki na ubraniach. Dotyk fizyczny w postaci przytulania, ze względu na zaburzenie percepcji dotykowej może przynosić im dosłownie-fizyczny ból.
Rozpoznanie jest trudne ze względu na różnorodność symptomów. Każde dziecko powinno być indywidualnie oraz z dużą dozą cierpliwości diagnozowane. Trafne rozpoznanie ZA jest procesem całościowym i długotrwałym. Do postawienia rzetelnej diagnozy jest potrzebna współpraca specjalistów: psycholog, psychiatra, pedagog specjalny, logopeda i inni.
Co po diagnozie- jak wspierać dziecko?
Dziecko z rozpoznanym Zespołem Aspergera, aby jak najlepiej funkcjonowało z społeczeństwie powinno jak najszybciej otrzymać specjalistyczną pomoc. Terapia powinna być kompleksowa i dostoswana indywidualnie do dziecka. Do najczęstszej pomocy można zaliczyć terapię behawioralną, opartą na teorii uczenia się, terapię poznawczo-behawioralną, która kładzie nacisk na nabywanie nowych umiejętności poznawczych. Terapia SI (integracji sensorycznej), Trening Umiejętności Społecznych, Terapię Mowy, Treningi Uwagi Słuchowej itp. Form terapii wspomagających jest wiele, wybór powinien być dostosowany do specyfiki funkcjonowania dziecka. Ważne jest natomiast aby formy pomocy był realizowane konsekwentnie przez całe otoczenie dziecka tzn. zgodnie przez terapeutę, rodzica, panią wychowawczynię, logopedę…
Dzieciom z Zespołem Aspergera można pomóc również na terenie szkoły. Poradnia psychologiczno-pedagogiczna na mocy Zespołu orzekającego wydaje dla dziecka orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego. Dokument taki pozwala placówce zorganizować pomoc psychologiczno- pedagogiczną na terenie szkoły, przedszkola w formie różnych zajęć: rewalidacja, rozwijanie kompetencji społeczno- emocjonalnych, logopedii i innych. W orzeczeniu znajduje się diagnoza, zalecenia do pracy grona pedagogicznego z dzieckiem. Jest to ważny element w organizowaniu i zapewnianiu uczniowi wielospecjalistycznej opieki, której celem jest wspieranie rozwoju dziecka.